Bilgi İşlem Daire Başkanlığı‘nda kurulan İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı, etkileşimli teknolojilerin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesine olanak sağlıyor.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı bünyesinde kurulan İnsan Bilgisayar Etkileşimi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı, etkileşimli teknolojilerin (web siteleri ve diğer bilgisayar yazılımları gibi) kullanılabilirliğinin tasarım ve uygulama aşamalarında değerlendirilmesi için geliştirilmiş, test ve kontrol odasından oluşan bir laboratuvar ortamıdır.
Kullanıcı test odasında, kullanıcının test edilmesi istenen arayüzü kullanacağı bilgisayar bulunmaktadır. Göz izleme özelliğine sahip bu bilgisayar sayesinde kullanıcının testi gerçekleştirdiği süre içerisinde arayüzün neresine, ne kadar süre ile ve kaç kere baktığı gibi kullanıcının görsel davranış biçimini belirten veriler, görsel ve sayısal olarak çeşitli şekillerde verilmektedir. Bu sayede arayüzün tasarımı ve kullanıcı tarafından nasıl algılandığı konusunda bilgi edinilmektedir. Bununla beraber, test odasında bulunan iki kamera sayesinde kullanıcının klavye-fare hareketleri ve yüz hareketleri kaydedilmektedir. Kullanıcıların yüz hareketlerinin ve konuşmalarının kaydı ve incelenmesi, kullanıcının arayüze yaklaşımı hakkında bilgi sağlamaktadır. Bu kayıt işlemi sayesinde veri kaybı olmadan, istenilen zamanda testlerin analizi gerçekleştirilebilmektedir.
Diğer oda ise kontrol odası olarak adlandırılmaktadır ve test bu odadan takip edilmektedir. İki oda arasında bulunan tek taraflı ayna sayesinde kullanıcı, kontrol odasını görememekte ve böylece dikkat dağılması olmamaktadır. Ses ve görüntü sistemlerini kontrol eden ünitelerin bulunduğu bu odada, kullanıcının bilgisayarına bağlanan bir program sayesinde, kullanıcıyla eş zamanlı olarak ilerleyen ve gerekli yerlerde not alınmasını sağlayan bir yazılımın yüklü olduğu ayrı bir gözlemci bilgisayarı bulunmaktadır. Aynı zamanda göz izleme cihazına bağlı olan bu bilgisayar sayesinde, kontrol odasından test odasında bulunan bilgisayar kontrol edilerek kullanıcının hiç bir ayar yapmasına gerek kalmadan sadece arayüzle ilgilenmesi sağlanabilmektedir.
Yazılımların değerlendirilmesinde önemli bir kriter olan kullanılabilirlik kavramı, bir arayüzün verimli ve etkili bir şekilde kullanılması olarak tanımlanabilir. Geleneksel yöntemler olarak kabul edilen, test sırasında sesli düşünme, başarılan görev sayısı, yapılan hata sayısı, test öncesinde ve/veya sonrasında yapılan memnuniyet anketlerinin değerlendirilmesi ile kullanılabilirlik ölçülebilmektedir. Bu geleneksel yöntemlere ek olarak, kamera ve ses sistemi bulunan laboratuvarda, kullanıcının hareketlerini ve konuştuklarını kaydederek görsel ve işitsel veriler elde edilebilmektedir. Kullanıcının davranışlarının ve konuşmalarının değerlendirilmesi, kullanıcının test edilen arayüze yaklaşımını öğrenmek açısından önemli olmakla beraber deneyin kaydedilmesi kayıtlar üzerinde değerlendirme yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.
Laboratuvarla ile ilgili ayrıntılı bilgiye http://ibe.bidb.odtu.edu.tr/ adresinden ulaşılabilir.